Türkün Dili
Türk'ün dili tək sevgili istəkli dil olmaz ,
Özgə dile qatsan , bu əsil dil əsil olmaz .
Öz şe'rini Fars'a , Ərəb'ə qatmasa şair ,
Şe'ri eşidənlər , oxuyanlar kəsil olmaz .
Pişmiş kimi şe'rin də gərək dad-duzu olsun ,
Kənd əhli bilərlər ki , doşabsız xəşil olmaz .
Sözlər də cəvahir kimidir , əsli bədəldən ,
Təşxis verən olsa bu qədər zir-zibil olmaz .
Şair ola bilməzsən , anan doğmasa şair ,
Missən a balam , hər sarı köynək qızıl olmaz .
Ötməz , oxumaz bülbülü salsan qəfəs içrə ,
Dağ-daşda doğulmuş dəli ceyran həmil olmaz .
İnsan odur , tutsun bu zəlil xalqın əlindən ,
Allah'ı sevərsən , belə insan zəlil olmaz .
Hər çənd Sərab'ın südü cox , yağ-balı çoxdur ,
Baş ərşə də çatdırsa Sərab Ərdəbil olmaz .
Millət qəmi olsa bu çocuklar çöpə dönməz ,
Ərbablarımızdan da qarınlar təbil olmaz .
Məndən də nə zalım oğlum , nə qisasçı ,
Bir dəfə bunu qan ki , ipəkdən qəzil olmaz .
Düz vaxtda dolar taxta-tabaq edviyə ilə ,
Onda ki , nənəm sancılanar , zəncəfil olmaz .
Fars şairi cox sözləri bizdən aparmış ,
Sabir kimi bir süfrəli şair paxıl olmaz .
Türk'ün məsəli , folkloru dünyada təkdir ,
Xan yorğanı , kənd içrə məsəldir , mitil olmaz .
Azər qoşunu qeysər-i Rumu əsir etmiş ,
Kəsra sözüdür , bir belə tarix nağıl olmaz .
Bu Şəhriyar'ın təb'i kimi çimməli çeşmə ,
Kövsər ola bilsə demirəm , Səlsəbil olmaz
...............................................................................
ترجمه به نثر فارسی شعر تورکون دیلی ( زبان ترکی )
زبانی دوست داشتنی ودلپسند تر از زبان ترکی وجود ندارد. اگر با زبان دیگری قاطی کنی این زبان اصیل ، اصالت خود را از دست میدهد .
اگر شاعر شعر خود را باواژه های فارسی و عربی مخلوط نکند . کسانی که شعر را میخوانند ویا گوش میدهند خسته و کسل نمی شوند .
شاعر فارسی ، خیلی از سخنان خود را از ما برده . شاعر دست و دلبازی مثل صابر ( یکی از شعرای ترک زبان باکو ) حسود و بخیل نمیشود !
مَثَل و فرهنگ عامیانه ترک در دنیا بی همتاست . مثلی در روستا هاست که میگوید لحاف خان هرگزپاره و مندرس نمی شود !
سپاه آذر قیصر روم را اسیر کرده . این حرف کسری است ، این چنین تاریخی قصه نمی شود !
مانند غذا شعر هم باید طعم و مزه داشته باشد . اهل روستا میدانند که بدون دوشاب ( شیره انگور ) خشیل ( نوعی کاچی محلی ) درست نمی شود.
سخنان نیز مانند جواهر هستند که اصلی و بدل دارند . اگر کسی باشد که تشخیص بدهد این همه آت آشغال وجود نخواهد داشت
اگر مادرت شاعر نزائیده باشد ترا ، نمی توانی شاعر بشوی . مسی تو ای بچة من ، هر شیء که پیراهن زرد ( پوشش طلایی رنگ ) داشته باشد طلا نیست .
اگر خیلی قد کوتاه باشی عین جن و شیطان می شوی . اگر بیش از حد هم دراز قد باشی بدان که در آدم دراز عقل درست و حسابی نیست .
ای پسرم ، از دست من نه ظلم کردن بر می آد نه قصاص کردن . یکباره این را بفهم که جنس ابریشم طلا نیست .
بگذار عشق در طبیعت سیر کند ای پسر ، گوزن چموشی که در کوهستان تولد یافته بردبار نمی شود
انسان کسی است که از دست این خلق بگیرد . اگر خدا را دوست داشته باشی بدان که چنین انسانی ذلیل نمی شود .
هرچند که شهر سراب آب و روغن و عسل دارد . سر خود را به عرش هم برساند سراب اردبیل نمی شود
اگر غمخوار ملت وجود داشته باشد این کودکان لاغر و نحیف نمی شوند .شکم اربابانمان هم عین طبل نمی شود . ( چؤپ به معنی تکه چوب ریزو خشکیده )
هر زمان طبق ها و پیشخوان ها پر از ادویجات هستند . ولی وقتی که مادرم دل درد میگیرد زنجبیل پیدا نمی شود .
این چشمه سار قابل شنای طبع شهریار . نمیگویم که کوثر نیست ، ولی سلسبیل نمی شود ( کوثر و سلسبیل نام دو چشمه بهشتی هستند )
